112-بودا شاهزاده هخامنشی نیست.
بودا شاهزاده هخامنشی نیست.
خبری چند روز قبل در خبرگزاری‌های پخش شد مبنی بر اینکه بودا، شاهزاده‌ای هخامنشی است که خلاصه متن خبر چنین است: وب سایت اینترنتی «خاستگاه‌های کهن» (ancient origins) چکیده‌ای از کتاب «بودای بابلی: تاریخ گم شده و بصیرت کیهانی سیذارتا گوتاما» به قلم «هاروی کرفت» را منتشر کرده که در آن رد پای سیذارتا – بودای بزرگ – را در ایران باستان می‌یابد. نوشته‌های روی مهرهای پادشاهان هخامنشی سرنخ‌هایی به دست باستان شناسان داده که بر اساس آن ادعا می‌کنند «سیذارتا گوتاما» – بنیانگذار آیین بودا – در پارس باستان (غرب ایران کنونی) به دنیا آمده و عضو خاندان سلطنتی هخامنشی بوده است.
این کشف هیجان انگیز در پی تجزیه و تحلیل نوشته‌های روی مهرهای خانوادگی و لوحه‌ها و کتیبه‌های یافته شده در پرسپولیس، کاخ سلطنتی داریوش بزرگ هخامنشی و یافتن ارتباط میان مهرها با نام سیذارتا گوتاما و پدرش «سودودانا گوتاما» به دست آمده؛ کشفی که دکتر «راناجیت پال» در مقاله‌ای در ارتباط با ظهور ادیان بودایی و زرتشتی در ایران باستان با شرح و تفصیل و با ذکر جزئیات به آن پرداخته است. روی تاج خاندان سلطنتی تصویری از پادشاه تاج بر سر در میان دو فرشته نگهبان قلم زنی شده و مهرهای کاخ تخت جمشید هم حاوی اسامی اعضای خاندان سلطنتی و دیگر شخصیت‌های مهم در قلمرو ایران باستان است. باستان شناسان در بررسی شماری از مهرهای به دست آمده از تخت جمشید، دریافتند که سرامانا (شامان مرکب از شیر و خورشید) اشاره به سدا آرتا (سیذارتا) دارد – سیذا به معنی (رهایی بخش) و ارتا به معنی حقیقت کیهانی. باستان شناسان با مقایسه این گفته با تصاویر روی مهرها و کتیبه‌های تخت جمشید و بررسی مهرهایی که در کاوش‌‌های باستان شناسی تخت جمشید به دست آمده، این پرسش را مطرح کردند که تاج خاندان گوتاما در پارسه (سرزمین پارس) چه می‌کرده؟ آیا پیوند و رابطه‌ای میان سیذارتا گوتاما با امپراتوری ایران وجود داشته است؟ کتیبه‌های داریوش بزرگ حاکی است که «اهورامزدا» خدای زرتشتیان، داریوش را فراخوانده تا (در سال ۵۲۲ پیش از میلاد) تخت سلطنت را از گوماتا، مغ بزرگی که پس از مرگ کمبوجیه تاج و تخت را غصب کرده بود، بازپس بگیرد.[۱]
در ادامه، نظر عبدالمجید ارفعی را قرار می‌دهیم، که آیا این مطلب درست هست یا خیر؟
عبدالمجید ارفعی استاد نامدار و برجسته‌ی زبان‌های باستانی (ایلامی و بابلی) به اَمرداد گفت: «هرکسی که هر سخنی می‌گوید نباید به سادگی پذیرفت. تا آن‌جا که من آگاهی دارم «گئومات» یک مُغ بوده و هیچ پیوندی با بودا ندارد و ما نباید به این‌گونه سخنان ناروا گوش فرا دهیم. چنین چیزی را من در هیچ نوشته‌ی بابلی ندیدم و این دو هیچ پیوندی با هم ندارند و بهتر است به این‌گونه چیزها ارزشی نداده و به آن نپردازیم»[۲].
نکته‌ای که در این متن هست، اینکه بودا در پارس باستان یعنی غرب ایران کنونی به دنیا آمده است، ولی طبق نظر بوداشناسان این مطلب درست نمی‌باشد. بنا بر داستان‌های بودایی، سیدارتا شاهزاده‌ای بود بنام سیدارتا گوتما از تیره شاکیا در منطقه کاپیلاواستو در نپال امروزی می‌زیست. او در باغ های لومبینی در نپال کنونی به دنیا آمد.[۳]
پی‌نوشت:
[۱]. نگاه کنید به سایت www.ancient-origins.net(link is external)
ایرنا، کد خبر: ۸۱۵۹۵۵۷۴ (۴۶۳۵۷۳۲)، تاریخ خبر: ۱۵/۰۲/۱۳۹۴
تابناک، کد خبر: ۴۹۷۴۳۲، تاریخ انتشار: ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۴.
[۲]. خبرگزاری امرداد، تاریخ انتشار: ۲۱/۰۲/۱۳۹۴، کد خبر: ۱۴۱۹۹،
[۳]. سایت www.buddhanet.net(link is external)،
کتاب درسنامه ادیان شرقی، نوشته علی موحدیان عطار، محمد علی رستمیان، کتاب طه، نشر قم، ۱۳۸۶