77-جبر جغرافیایی در دین. ریچارد هاوکینز

جبر جغرافیایی در دین

█ریچارد هاوکینز، رفتار شناس و زیست شناس انگلیسی ملحد ، می‌گوید: اگر در عربستان به دنیا آمده باشید، به احتمال زیاد مسلمانید. اگر در هند به دنیا آمده باشید، هندو و اگر در اروپا به دنیا آمده باشید، مسیحی خواهید شد…

پاسخ:

داوکینز از این موضوع با عنوان جبر جغرافیا یاد می‌کند و معتقد است که دین هر یک از ما، متناسب با محیط زندگی و جغرافیای فرهنگی و دینی ما، تعیین می‌شود و ما اختیار کاملی در گزینش دین خود نداریم.

دکتر ابوذر رضاسلطانی در پاسخ به این شبهه در گفت و گو با برنامه‌ی «انکار» گفت: باید بین دو مفهوم تأثیر و علیّت تفاوت قایل شویم. برای پاسخ‌گویی به این شبهه باید روشن کنیم که آیا جغرافیا بر روی گزینش دین ما تأثیرگذار است یا این که علّت تام و تمام دین‌داری هر کسی محیط زندگی او است؟به نظر می‌رسد که ما اختلافی بر سر تأثیرگذار بودن محیط زندگی بر روی گرایش افراد به ادیان مختلف نداشته باشیم، همان‌طور که محیط زندگی بر روی اخلاق، عادات و حتی چگونگی اندیشیدن انسان درباره‌ی موضوعات مختلف تأثیر می‌گذارد.امّا باید دانست که وجود خرده‌فرهنگ‌ها و تنوع‌های قومیّتی و مذهبی در کشورهای مختلف نشان‌دهنده‌‌ی این موضوع است که جغرافیا به تنهایی نمی‌تواند بر روی نوع گرایش انسان تأثیرگذار باشد.اکنون موج بزرگ اسلام‌گرایی در آمریکا و اروپا و یا حتّی استقبال از ادیان الحادی و بشری در برخی جوامع نشان‌دهنده‌ی این موضوع است که انسان، با برخورداری از اراده و اختیار، می‌تواند درباره‌ی دین خود دست به انتخاب بزند و این موضوع با گسترش رسانه ها، روزبه‌روز پررنگ‌تر می‌شود؛ چنان‌چه در گذشته نیز وجود مساجد، معابد و دیرها و اختلاط اقوام و مسافرت‌های طولانی و عبور از شهرهای مختلف، افراد را در معرض آرا و اندیشه‌های دیگر قرار می‌داد.همچنین برخاستن انبیای الهی از میان بت‌پرستان و مشرکان نشان‌دهنده‌ی این موضوع است که جغرافیا توان ایجاد فضای جبر مطلق را ندارد.

منبع: ایران صدا