11-دسته بندی احادیث راجع به معراج
دسته بندی احادیث راجع به معراج
فخر رازى مفسر معروف در ذیل آیه مورد بحث پس از ذکر یک رشته استدلالات عقلى بر امکان وقوع معراج مىگوید از نظر حدیث، احادیث معراج از روایات مشهوره است که در کتب صحاح اهل سنت نقل شده و مفاد آنها سیر پیامبر ص از مکه به بیت المقدس و از آنجا به آسمانها است.
شیخ عبد العزیز بن عبد اللَّه بن باز رئیس ادارات بحوث علمیه و افتاء و دعوت و ارشاد که از علماى متعصب وهابى معاصر است، در کتاب التحذیر من البدع مىگوید: شک نیست که اسراء و معراج از نشانههاى بزرگى است که دلالت بر صدق پیامبر ص و بلندى مقام و منزلت او مىکند تا آنجا که مىگوید: اخبار متواتر از پیامبر ص نقل شده که خدا او را به آسمانها برد و درهاى آسمان را به روى او گشود .
ذکر این نکته کاملا ضرورت دارد که در لابلاى روایات معراج احادیث مجعول یا ضعیفى به چشم مىخورد که به هیچوجه قابل قبول نیست.
لذا مفسر بزرگ مرحوم طبرسى ذیل همین آیه مورد بحث احادیث معراج را به چهار گروه تقسیم کرده است:
1- روایاتى که به حکم تواتر قطعى است، مانند اصل موضوع معراج.
2- احادیثى که قبول آنها هیچ مانع عقلى ندارد و در روایات به آن تصریح شده است، مانند مشاهده بسیارى از آیات عظمت خدا در پهنه آسمان.
3- روایاتى که با ضوابط و اصولى که در دست داریم مخالف است ولى مىتوان آنها را توجیه کرد، مانند احادیثى که مىگوید پیامبر ص در آسمانها جمعى را در بهشت و گروهى را در دوزخ دید که باید گفت منظور مشاهده صفات بهشتیان و دوزخیان بوده است (یا بهشت و دوزخ برزخى).
4- روایاتى که مشتمل بر امور نامعقول و باطل مىباشد و وضع آنها گواه روشنى بر ساختگى بودن آنها است، مانند روایاتى که مىگوید پیامبر ص خدا را آشکارا دید، با او سخن گفت، و با او نشست که با هیچ منطقى سازگار نمىباشد بلکه مخالف دلیل عقل و نقل است، و بدون شک این گونه روایات مجعول است.
در تاریخ وقوع معراج در میان مورخان اسلامى اختلاف نظر است، بعضى آن را در سال دهم بعثت شب بیست و هفتم ماه رجب دانسته، و بعضى آن را در سال دوازدهم شب 17 ماه رمضان، و بعضى آن را در اوائل بعثت ذکر کردهاند، ولى اختلاف در تاریخ وقوع آن مانع از اتفاق در اصل وقوع آن نیست.
ذکر این نکته نیز لازم است که این تنها مسلمین نیستند که عقیده به معراج دارند، این عقیده در میان پیروان ادیان دیگر کم و بیش وجود دارد از جمله در مورد حضرت عیسى ع بصورت سنگینترى دیده مىشود، چنان که در انجیل مرقس باب 6، و انجیل لوقا باب 24، و انجیل یوحنا باب 21، مىخوانیم که عیسى پس از آنکه به دار آویخته و کشته و دفن شد از مردگان برخاست و چهل روز در میان مردم زندگى کرد سپس به آسمانها صعود نمود (و به معراج همیشگى رفت).
ضمنا از بعضى از روایات اسلامى نیز استفاده مىشود که بعضى از پیامبران پیشین نیز داراى معراج بودهاند.